Өмiр Шыныбекұлы

#OmirShynybekuly

@OmirShynybekuly

«Рухани жаңғыру» бағдарламасы қабылданғанымен өкінішке қарай, әзірге бітіргенінен гөрі даңғазасы мен дақпырты көп болып тұр.
Бағдарлама авторлары өзге елдердің тәжірибелерін зерттегеніне таласпаймыз.
Дегенмен, біраз нәрсе ескерілмеген секілді...

«Сингапур ғажайыбын» жасаған Ли Куан Юдің «Жасампаз ұлт» қалыптастыру бағытындағы 8 ісінің бірі...

Сингапур мемлекеті құрылған соң бірнеше жылдан соң, Ли Куан Ю халқының азғындап бара жатқанын аңғарып, дабыл қағыпты.
Ұлттың азғындауға ұшырай бастауының басты себебі - Сингапурлық еркектер өздеріне талапты азырақ қоятын білімі төмен қыз-келіншектерді көбірек таңдап, үйленуінен екен...
Нәтижесінде Сингапурдың білімді қыз-келіншектері демографиялық процестен шеттеп қалды.
Сондықтан, елде Әлеуметтік Даму Агенттігі құрылып, насихат жұмыстарын жүргізумен қатар, материалдық қолдау көрсету арқылы білімді қыз-келіншектерді, әсіресе университет бітірген келіншектердің білімсіз келіншектерден гөрі көбірек бала табуына жағдай жасады.
Шығатын қорытынды: Қазақстанда білімді қыз-келіншектердің дені білім беру мен денсаулық саласында..
Яғни, осы салаларда жұмыс істейтін қызметкерлердің әлеуметтік жағдайын жасау керек...
Мәселен, іргелес орналасқан Өзбекстанда «Демографиялық дүмпу» зор дейміз. 
Ерлерінің үлкен бөлігі шетелдерде гастарбайтер болып жүрген елде дүмпу қандай жолмен іске асуы мүмкін екенін өздеріңіз шамаларсыздар... 
Ол дүмпуден мемлекет үшін қандай пайда бар?
Сауаты кем аналардан туған балалардың көпшілігі ертең гастарбайтер болмауы үшін мемлекет не істеп жатыр?
Ютубта Мақтаралмен көрші Сырдария облысында бір ауданның әкімі мектеп директорларын сапқа тұрғызып қойып сабап жатқан ролик жүр. Директорлардың бар жазығы – мақта теру жоспарын орындай алмағаны. Директорлар таяқ жеп жатса, елдегі білім сапасының жағдайы белгілі болғаны... 
Халқының санына бола, болашақ Орталық Азиядағы жетекші елдің ролін Өзбекстанға беріп қойған біздің саясаткерлер қатты қателеседі. 
Көрші елде бар болғаны ертең Әлемнің дамыған елдері үшін ең ауыр жұмыстар атқаратын «гастарбайтер жасау» жұмыстары жүріп жатыр. Яғни, индус, бангладештіктер мен пакистандықтарға бәсекелестер дайындап жатыр.
Қазақстан содан сабақ алу керек.

Біздегі үлкен проблема – еркектің жас мөлшеріне қарамай тоқал болуға кетәрі емес жап-жас қыз-келіншектердің саны күн санап артып келе жатыр.. 
Оның арты жақсылыққа әкелмейді.
Дәл осы заманда екінші әйел болуға келісім беріп жатқан қыз-келіншектерді 3 топқа бөліп қарастыруға болады.
1. Бақуат еркекке қатын үстіне барып, қалай да болмасын, материалдық мұқтаждықтан құтылу. Мұндай әйелдердің өмірлік ұстанымы белгілі. Еркектің басынан бақ тая бастаса, "Әй-да, қарақұйрық!" - деп басқа бақуат еркек іздей бастайды. Мұндай әйелді тап басып тани алмаған еркекте де ақыл шамалы...
2. "Сестралар" мен "браттардың" арбауына түскен білімі өте таяз, шөпжелкелер.. 
Осы екі топтағы аналардың балаларының болашағы қалай болатын өздеріңіз шамаларсыздар..
3. Бұл топқа "Жаманның төрінде жатқанша, жақсының босағасында жатайын" деген өмірлік ұстанымы бар нағыз кемеңгер әйелді жатқызуға болады. Бұлардың саны өте аз..
Бұл топтағы аналар дүниеге әкелген балаларды да психологиялық комфортта өмір сүреді деп ешкім айта алмайды..
Конституциямызда айтылғандай, елдің ең үлкен байлығы адам екені рас болса, әлі де болса «Адам капиталына» көбірек көңіл аудару керек. 
«Киелі орындар» қашпайды...
Етек жайып бара жатқан азғындықты ауыздықтау жолдарын іздейік..

#Руханижаңғыру

http://i24.com.ua/…/8-receptov-postroeniya-stabilnoj-nacii-…

Тауар аларда да, сатарда да саудаласыңыз. 
Саудаласу ұсақтық емес, үнемшілдік.

Жалпыадамзаттық тәжірибеде мектептің басты және негізгі функциясы -

оқу-тәрбие беру...
Түрлі курстарда қалай оқытуды, сабақты зерттеуді үйретіп жатыр..
Ал "тәрбие" туралы әңгіме жоқ..
Иә, ол курстарда "Метатаным", "Метатәжірибе" туралы айтылады. Бірақ "Танымды тану керек", "Тәжірибені өзгертетін тәжірибе" - деген секілді үстірт қана айтылады.

"Бір әулет - бір ауыл" болып отыратын көшпеліліктен шықтық.
Қалыпты тарихи процесс "урбанизация" өз дегенін істеп жатыр.
Мен ауылда туып-өстім. Балаларым қалада туылды.
Қалада туылса да, қазақша оқыған баламен орысша оқыған баланың мінез-құлқында үлкен айырмашылық болатынын аралас мектепте істейтін мен бір кісідей білемін.
Үйдің іргесіндегі мектептің қазақ сыныбында орын жетпей, кіші ұл орыс сыныбына барды.
Қазақша оқыған бала үшін қалыпты жағдай болып саналатын кейбір тұрмыстық жағдайларды орысша оқыған балаға ежіктеп түсіндіруге тура келеді.
Кішірек күнінде бір досымен сөйлесіп отырып "Папаның ауылына барып қайттық"- дегенін естіп, "Папаның ауылы оның да ауылы, ендігі жерде "Папаның ауылы" деген сөзді лексиконынан мүлдем алып тастау керек екенін" түсіндіргенім бар :-)
Кеше ауылдағы бір інішек ұлдарына сүндет той жасап, соған жиналып жатқанмын.
Шәй үстінде орысша оқыған ұл ашық сұрақ қойды.
- Шыныңызды айтыңызшы. Сол туысты сіз жылына бір-екі-ақ рет көресіз. Әмір атам мен Уалихан тәте секілді бірге туған бауырларыңыз туралы әңгіме жоқ. Ал ауылдағы өзге ағайындармен араларыңызда қандай эмоционалдық жақындық бар? 
Ойланып қалдым да жауап бердім.
- Той жасап жатқан жігіттің әкесі менен 3-4 жас үлкендігі бар еді. Төрт атадан қосыламыз. Бала күнімде артынан талай ергенмін. Табаныма кірген шөңгені талай рет сол ағам алып берген. 
Серілігі бар еді. Кейін мен қалаға кеткенде де іздеп келіп, талай рет мені ресторанға апарып қарнымды тойдырып, қолыма тиын-тебен ұстатып кететін. Марқұм жастау кетті. 
Енді сол ағамның ұлымен менің арамда қандай эмоционалдық жақындық бар екенін өзің анықта.
Ауылдағы аталас ағайындар мен бала күнімде бірге өскен достарымның барлығымен арамызда әртүрлі дәрежедегі осындай рухани байланысымыз бар.
Үйіңде 100 досың отырғанда, соларға шәй құйып беретін бір туысың отырмаса, достарыңның сен туралы пікірлері өзгереді.
Өмірде әртүрлі жағдай болады. Жас емессіңдер. Егер шақырған тойға мен бара алмайтын жағдай болса, сендер баруға міндеттісіңдер... 
Түсіндіре алдым ба?
- Иә, түсіндім...
- Олай болса, машинаңды дайында..
Бұндай жағдай ауылда туып, қалада тұрақтап қалған барлық қазақтың басында бар деп ойлаймын.

Оңтүстік Корея ұзақ жылдар халықтың санына шаққанда суицидтен әлемде 2 орында болған.
Елдің ғалымдары ұзақ ізденіп «Бақытты өлім» (Happy Dying) атты бағдарлама жасап шығарыпты.
Оның мәні ажалды ойлап, өзіне өзі қол салуды жоспарлаған адамға өзінің жаназасына қатысуға мүмкіндік беру.
Олар үшін арнайы табыт дайындалады. «Мәйітті» кендір киімге (бізше кебін) киіндіріп, өзіне өзі жоқтау айтқызады да, артынан табытқа отырғызып, өз өмірін ойша бір шолып шығуға мүмкіндік береді. Ең соңында жаназа шығарушы «мәйіттің» қолдарын байлап жарты сағатқа табытқа жатқызып қояды. «Мәйіт» енді қаласа да, қаламаса да, уақытынан ерте өлудің дұрыс-бұрыстығын ойлай бастайды.
Мақсат кеселге шалдыққанды шошыту емес, өмірдің тәттілігін сезіндіру.
Өкінішке қарай, біздің БжҒ және Денсаулық Министрліктері суицидтің алдын алу туралы арнайы бағдарлама жасайды деп үміттенбеймін.. 
Олар үшін жұмыстың қызығы 
- Кім кімнің орынына келеді?
- Қай жерден не қарпып қалуға болады? - секілді сұрақтардың төңірегінде секілді..

6 сыныпта көлік руліне алғаш отырып, бензовозбен жүк машинасының ағаш кузовын қиратқанмын. Одан кейін "Урал" мотоциклімен бұзау қағып, пышаққа іліндірдім.
Трактормен бір рет электр бағанын қисайтып, бір рет гараж қақпасын майыстырдым.
Жолаушы ретінде бірнеше шағын апаттарды санамағанда, 1991 жылы қарсы келе жатқан көлікке соғысып шашылып қалған "Раф" микроавтобусының қирандысының астынан періште қағып бәйбішем екеуміз аман шықтық. 
Содан кейін "көлік жүргізу" менің қолым емес екен деп шешкенмін..
Кейін ұлдар өздері алды, бірақ бізді қыдыртуға жұмыстан қолдары босай бермейді.
Немерем есін білгелі "Апам үшеуміз бір машина алайық"-деп мазалап жүр..
Зерттеп көрсем, мен секілді дәруішке ең қолайлысы "Тойота-Тундра" көлігі екен. Жол талғамайды. Иә, бағасы қымбаттау, есесіне қарсы келген анау-мынау көліктер сұсынан ығып өздері-ақ жол береді :-)
Сонымен ендігі мақсат осы көлікті сатып алу.
Тендер жарияланды деп есептеңіздер де, ұсыныстарыңыз болса айта беріңіздер :-)
Тек "Ер мойнында қыл арқан шірімейді!"-деген емеурінді түсінсеңіздер болғаны.. :-)
www.toyota.kz/index.json#www_toyota_kz_index_json #www_toyota #toyota#тойота

Полиция ғана емес, жалпы құқық қорғау қызметкерлері (сот, прокурор) ешқандай жағдайда эмоцияға берілмеуі тиіс.
Оқу орнында заңды қалай оқытса, олар дәл солай психологиялық дайындықтан өтеді.
Эмоцияға берілсе, кәсіби дайындығы ноль деген сөз.
Ертең сені ұрмасына кепіл жоқ.
Заңнамада көрсетілген "Аффект жағдайы" (жүйкеге түскен салмақтан аз ғана сәтке сананың тұмандануы) мынау полиция қызметкеріне жүрмейді.
Қылмыскерді сотсыз жазалау мүмкін болса, 70 млн адамның ажалына себепкер болған нацистерді сотқа тартқан атақты "Нюрнберг процесі" болмас еді.
Оны түсіну үшін заңгер болудың қажеті шамалы, тек 9-сыныпқа арналған "Адам. Қоғам. Құқық" оқулығын парақтап шықсаңыздар жеткілікті.
Жазаны сот, тек қана сот тағайындауы тиіс (Кінәсі дәлелденсе, паршалап турап тастаса да). Сол секілді күдіктіге қол жұмсаған полиция қызметкері де заңда көрсетілгендей кінәні жеңілдететін жағдайларды ескере отырып, жазаға тартылуы тиіс. Егер осы жолы ол жазасыз кетсе, ерте көшеде абайсызда түкіргеніңіз үшін дәл сізге немесе достарымен аулада отырып, қаттырақ күлген балаңызға қол жұмсауы мүмкін.. 
Сіздің фейсбукті үйренгеніңіз, сіздің сауатыңыз бар дегенді білдіреді..
Олай болса, қарапайым тұрғындарға "Кінәсіздік презумпциясы" деген ұғымды түсіндіріңіздер...
Сезім жетегінде кетпей, заңды құрметтеуді үйренейік.
Бәріміз эмоцияға беріле берсек, еш уақытта Азаматтық қоғам құра алмаймыз.