Амангелді Мұхамеджан

Мемлекет басшысы Н. Назарбаев өзінің «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласында Қазақстанның 2025 жылға дейін латын әліпбиіне көшетіндігін, ал 2017 жылдың аяғына дейін ғалымдардың көмегімен, барша қоғам өкілдерімен ақылдаса отырып, қазақ әліпбиінің жаңа графикадағы бірыңғай стандартты нұсқасын қабылдау керек екендігін нақты айтты. 2018 жылдан бастап жаңа әліпбиді үйрететін мамандарды және орта мектептерге арналған оқулықтарды дайындауға кірісуіміз қажет. Сондықтан халық арасында әлі де жүрген «Латынға көшу қажет пе?» деген мәселе күн тәртібінен алынып тасталу қажет. Ендігі мәселе: қабылданатын әліпби қандай болмақ?

Негізі қазақ тілінде бар-жоғы 28 дыбыс бар, алайда әліпбиіміз 42 әріптен құралған. Оның себебі XX ғасырдың 30  жылдары тілімізге орыс тілінен в, ё, и, ф, х, ц, ч, ъ, ь, э, ю, я әріптері енген, ал араб тілінен енген сөздерді жазу үшін һ әріпі енгізілген. Сөтіп тіліміз 42 әріп 37 дыбыстан тұратын болды. Ал әлемдік тілдерге назар аударсақ:

Бұл жерде байқайтынымыз, әлемдік тәжірибеде әліпбидегі әріптер саны дыбыс санынан әлдеқайда аз болуы қажет. Осы тәжірибені қабылданатын әліпбиде қолданған дұрыс болады. Әзірге латын әліпбиінің үш нұсқасы белгілі: «бір дыбыс – бір әріп» принцибіне негізделіп құралған А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтының нұсқасы (32 әріп), түрік әліпбиіне негізделген QazAqparat нұсқасы (36 әріп) және стандарт латын әліпбиіне негізделген BaiLatyn нұсқасы (26 әріп+4 диграф) және соңғысы – көпшілікке танымал емес Kazak Grammar әліпбиі. Бұл мақаланың басты мақсаты – бізге белгілі әр әліпбиді талдап шығып, қолайлысын анықтау.

Алғашқысы А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты ұсынған әліпби. Бұл әліпбиде өзіміздің 28 дыбысымыз және орыс тілінің в, ф, х және ч дыбыстары сақталған. 32 әріптің 24-і стандарт латын әліпбиінен алынса, 8-і диакритикалы әріп: Ää – Әә, Ğğ – Ғғ, Iı – Ыы, İi – Іі, Ňň – Ңң, Öö – Өө, Šš – Шш, Üü – Үү. «Бір дыбыс – бір әріп» принцибіне негізделген бұл әліпби меңгеруге жеңіл болғанмен, жазуда көптеген қиыншылық туғызары анық, сондай-ақ диакритикалы әріптер көп кездескен мәтінді визуалды қабылдау қиын болмақ. Бұл әліпби мәтінді транслитерлеуде қиындық туғызбайтындығы мен меңгеруге жеңілдігі – өзге әліпбилерден бір саты жоғары етеді, алайда диакритикалы таңбалардың ішінде умляуттарға біршама шрифт табылғанмен, «ілмектілерге» (Ğğ, Ňň, Šš) сәйкес келетін шрифт табу қиын болады.            Бұл жерде байқайтынымыз, әлемдік тәжірибеде әліпбидегі әріптер саны дыбыс санынан әлдеқайда аз болуы қажет. Осы тәжірибені қабылданатын әліпбиде қолданған дұрыс болады. Әзірге латын әліпбиінің үш нұсқасы белгілі: «бір дыбыс – бір әріп» принцибіне негізделіп құралған А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтының нұсқасы (32 әріп), түрік әліпбиіне негізделген QazAqparat нұсқасы (36 әріп) және стандарт латын әліпбиіне негізделген BaiLatyn нұсқасы (26 әріп+4 диграф) және соңғысы – көпшілікке танымал емес Kazak Grammar әліпбиі. Бұл мақаланың басты мақсаты – бізге белгілі әр әліпбиді талдап шығып, қолайлысын анықтау.

QazAqparat нұсқасы да дәл осы кемшіліктермен қатар тілімізге тән емес артық әріптердің болуымен өзінің ығайсыздығын көрсетеді. Сонымен қатар небәрі 28 дыбысты 32 не 36 әріппен белгілеу – тиімсіз болып табылады әрі әлемдік тәжірибеде көп кездеспейтін жағдай. QazAqparat ұсынған әліпби тіл ерекшеліктері ескерілмей, тек транлитерация жасауға ыңғайлы әліпби. Бұл әліпби қабылданатын болса, тек әріпті өзгерткен боламыз, бұл нұсқамен тіл реформасын жүргізу мүмкін емес.

Келесі көпшілікке белгілі латын графикасындағы қазақ әліпбиінің стандартты латынның 26 әрпімен берілген BaiLatyn нұсқасы. Бұл әліпби 28 дыбысты 26 әріппен және 4 диграфпен белгілеген. Бұл әліпбидің өзге нұсқалардан басты ерекшелігі әрі артықшылығы – дауысты дыбыстардың жіңішке жұптарын қазақ тілінде қатаң сақталатын үндестік заңдылығына сүйене отырып ажыратуды ұсынған, яғни әліпбиде к, г, е әріптері кездесетін сөздерде жуан дауыстылардың мүлдем кездеспейтіндігі ескерілген (Мысалы: yrymshyk – ірімшік, ake - әке, ana – ана, tawyk – тауық, ciym – киім).  Сондай-ақ бұл әліпби нұсқасының ең негізгі артықшылығы сатандартты пернетақта орнамын өзгертуді қажет етпейді, бұл артықшылық талданып отырған 3 әліпбиде де жоқ.

Бұл әліпби арқылы тілімізге тән ерекше әріптерге шрифт таңдауда қиындық туындамайды және қазақ тілінде бағдарламалау тілін ойлап табуға мүмкіндік бергенмен, тілімізге тән орфография мен орфоэпия жақындықты алшақтатып, жазу жүйесіне нұқсан келтірері анық, сондай-ақ BaiLatyn нұсқасымен жазылған мәтіннің көлемі артып, оқылымы күрделенеді. Онымен қоса қазақ тілінде бір буынды және буын үндестігіне бағынбайтын күрделі сөздердің бар екендігін ұмытпаған жөн, сондықтан дауыстылар үшін сингармонизм заңдылықтарын қолданып әліпби жасау – бұрыс шешім. Бір буынды не күрделі сөздердің оқылуын «Орфоэпиялық сөздікке» жүгіну арқылы біліп отырамыз дейді BaiLatyn әліпбиінің қабылдануын жақтаушы Арман Байқадам мырза. Бұл тілді меңгермек шетел ел азаматтарына қандай қиындық туындатарын айтпаса да белгілі, тіпті өзіміздің қара көздерімізге де меңгеру қиынға түспек.

Талданатын латын әліпбиінің келесі төртінші  нұсқасы – Kazak Grammar Alpabeti. Әліпби авторлары 28 дыбысты 26 әріппен таңбалаған. Бұл әліпбиді талдамас бұрын, алдымен артықшылықтарын айтар болсақ. Кемшілігі – диакритикалы таңбаларға шрифтердің болмауы немесе өте аз болуы, кірме сөздерді жазуда дыбыстардың аздығы қиындықтар туғызуы мүмкін (алайда бұл кемшіліктен бұрын қорқыныш десек болады, себебі кірме сөздерді төл дыбыстарымызбен ғана беру – тілдің басты ерекшелігі әрі құндылығы болып табылады).

Қазақ тілінде 17 дауыссыз дыбыс бар, алайда әзіргі кезде /q/ және /ʁ/ дыбыстарын /k/, /g/ дыбыстарынан бөлек дыбыс деп есептегендіктен 19 делініп жүр. Асылында, /q/ (қ) дыбысы – /k/ (к) дыбысының, ал /ʁ/ (ғ) дыбысы – /g/ (г) дыбысының аллофоны болып табылады. Аллофон - фонеманың жүзеге асуы. Бұл дегеніміз жіңішке дауыстылардың арасында келген к және г әріптері тек /k/, /g/ дыбысын, ал жуан дауыстылар арасында келеген к, г әріптері /q/ және /ʁ/ дыбыстарын ғана бере алатындығын білдіреді (kırgız – қырғыз, kirgiz – кіргіз, lak – лақ, lek – лек). Сондықтан Kazgrammar alpabeti-тін құрастырушылар әзіргі әліпбиде бар ғ және қ әріптеріне жеке әріп арнамай, 4 дыбысқа 2 әріп арнаған. Бұл қазақ тілінде қатаң сақталатын үндестік заңдылығын қолданысқа енгізудің ұтымды әрі дұрыс жолы, себебі бұндай тәжірибе түрікпен, татар және қырғыз тілдерінде 70 жылдан астам уақыт бойы қолданылып келеді және аталған тілдер еш дыбысын жоғалтпаған.

Сөйтіп Kazak Grammar Nazi /ŋ/ дыбысынан өзге барлық 16 дауыссызды латынның стандарт әріптерімен белгілеген. Тек көптеген әлемдік тілдерде арнайы таңбасы жоқ, көбіне «sh» диграфымен берілетін /ʃ/ дыбысын С әрпі арқылы белгілеп, тағы бір ұтымды қадам жасады деуге болады, себебі S әрпіне жеке диакритикалы таңба (Ş, Š) арнағанша, қолданылмай тұрған әріпті пайдалану – оңтайлы шешім. Оған қоса, 1929 және 1949 жылдар аралығында қолданылған латын әліпбиімізде де, яғни Жаңәліпте Ш-ны С арқылы белгілегендігі бәрімізге аяң. Ал тілімізге тән /ŋ/ дыбысын әлемдік тәжірибеге сүйеніп, «ng» диграфымен белгілеу – теңге, дөңгелек, теңе, жанға және тағы да басқа сөздерді жазып оқуда қиындық тудыратындықтан, энтузиасттер /ŋ/ дыбысын Ŋŋ диакритикалы таңбасымен белгілеуді шешкен. Бұл типографтар мен веб-дизайнер секілді мамандар үшін ауыр жаңалық болып есептеледі, себебі Google Fonts-тағы 497 латын шрифтерінің 280-нде ғана Ŋŋ әрпі бар. Бұл дегеніміз латын шрифтерінің 44%-нда Ŋŋ әрпі жоқ деген сөз. Сондықтан бұл мәселе - Kazgrammar alpabeti-нің басты әрі жалғыз кемшілігі десек болады.

Дауысты дыбыстарға келер болсақ, диакритикасыз болмайтын сияқты, себебі онсыз не диграф, не апостроф көмегіне жүгінуге тура келеді. Диграфтар типографтар мен веб-дизайнерлер үшін жақсы жаңалық болғанымен, қарапайым халыққа жағымсыз жаңалық, себебі қос әріп жазу – бір әріпті жазудан көп уақыт алатындығы мен мәтінді көлемді етіп, оқылымын қиындататыны анық. Ал апостроф сөздің тұтастығын бұзып, мәтіннің терілу жылдамдығы мен оқылымы нашарлайды.

Сондықтан жалғыз шешім – диакритикалы таңбаға жүгіну. Тілімізде жалпы 9 дауысты дыбыс бар, оның 4-і жуан, 5-і жіңішке. Латында ә, ө, ү сияқты жіңішке жұптары бар а, о, ұ жуан дауыстыларымызды белгілеу үшін әлемдік тәжірибеде кеңінен қолданылатын “умляуттарды” пайдалану – бір оқпен қос қоянды атумен тең болады. Бірінші қоян – дәл осы жоғарғы қос нүкте түркі тілдерінде, біршама еуропалық тілдерде (неміс, фин, эстон, мажар, словак) дауысты дыбыстың “жіңішке” жұбын белгілеуде қолданылуы болса, екінші қоян – көптеген тілдерде кездесетін диакритикалы таңба болғандықтан шрифт мәселесі орын алмайды. Сонымен, Kazgrammar alpabeti  бойынша жуан а, о, ұ дыбыстары — a, o, u деп, ал жіңішке ә, ө, ү дыбыстары умляутты ä, ö, ü әріптерімен белгіленген. Ал /ɯ/ (ы) дыбысын Kazgrammar-лықтар түрік, әзірбайжан және қырымтатар тілдеріндегідей кеңейтілген латиницаның «нүктесіз I» әрпімен белгілеуді шешіпті. Бұл әріптің бас әрпі «і» дыбысын белгілеуге алынған стандарт латынның «нүктелі I» әрпімен бірдей болғандықтан, i әрпінің бас әрпін İ диакритикалы таңбасымен белгілеуге тура келеді, алайда бұл көп мәселе тудырмайды деп ойлаймыз. Нәтижесінде әліпбиде барлығы 26 әріп, оның ішінде алтауы – диакритикалы әріп (İi әрпінің тек бас әрпі диакритикалы болса, Iı әрпінің тек кіші әрпі диакритикалы, сондықтан 5 әріп қана диакритикалы десек те болады).

Ал «Ии әрпі қайда?» деген жиі қойылатын сұраққа келсек. Байқағандарыңыздай «и» әрпі тіл институты ұсынған әліпбиде де жоқ. Оның себебі «и» дыбысы қазақ тілінде – ій және ый жұбымен берілетін дифтонг, яғни қосарлы дыбыс болып саналады. Төмендегі суретте көріп тұрсаңыздар гәзет атауы – «Сотсыйалды Қазағыстан» (Социальный Казахстан), бұл жерден біз «и» дыбысын «ый» қосарлы дыбысы арқылы бергендігін және ц әрпін «тс» жұбымен жазғандығын аңғаруымызға болады. Сондықтан бұл қосарлы дыбыс тілімізге енейін деп тұрған жаңалық емес, бұрын қолданған. Осыны ескерсек, бұл шешім қазақ тілінің латынға көшкелі емес, оралғалы тұрғанын айқындап тұрғандай. Сонымен тұжырымды нақтылау үшін бірнеше мысал келтіріп өтсек: әзіргі кириллицада жазылып жүрген сиыр, сыйлық, ми, биыл, ине, ит,  сияқты сөздер Kazgrammar alpabeti  бойынша sıyır, sıylık, mıy, bıyıl, iyne, iyt, niyet деп жазылады. Бұл шешім арқылы tiy, tıy, siy, sıy, kiy, kıy және тағы да басқа осы сияқты сөздердегі керемет симметрияны қайтарамыз, сонымен қатар тілімізге тән орфография мен орфоэпия жақындығын одан сайын жақындата түспекпіз.

Келесі мәселе – Уу әрпі. Мектепте неше жылдар бойы әмбебап дыбыс болып келген «у» дыбысы – асылында дауыссыз үнді дыбыс, сондықтан бұл дыбысты латынның W әрпімен белгілеу шешілген. Қазақ тілінде екі дауыссыз қатар келмейді деген ережені ескерсек, «алу, беру, буын, ту, су сияқты сөздерді қалай жазамыз?» деген сұрақ туындайды. Бұл мәселе 1938 жылы жүргізілген реформаға дейін ұу және үу жұптарымен беру арқылы шешіліп отырған (жоғарыдағы Atqaruv Komijteti деген сөзден байқауға болады), алайда реформадан кейін у әрпі беретін барлық дыбыстарды (/w/, /ɤw/, /yw/, /ɯw/, /ɪw/) Uu арқылы, ал и әрпі беретін /ɯj/, /ɪj/ дыбыстарын Ii әрпімен таңбалау қабылданып, тілімізге үлкен қиянат жасалынды. Kazak Grammar Nazi ұжымы реформадан кейін жоғалған дыбыстарды қайтару мақсатында У әрпін:

• бас буында – uw (/ɤw/)
• жуан сөздердің ортаңғы және соңғы буындарында дауыссыз дыбыстан соң келсе – ıw (/ɯw/)
• жіңішке сөздердің ортаңғы және соңғы буындарында дауыссыз дыбыстан соң келсе – iw (/ɪw/)
• дауысты дыбыстардың арасында – w (/w/)
• батыстық кірме сөздерде – u  (/u/) деп жазуды ұсынады.

Неге Жаңаәліптегідей ұу, үу жұптарымен шектелмедік деген сұраққа жауап: қазақ тілінде еріндік дауыстылар бірінші буыннан ары қарай өтпеуі тиіс (А. Байтұрсынұлы еңбектерінен байқауға болады). Бұлбұл, дәстүр, марқұм сөздерінің дұрыс жазылуы – бұлбыл, дәстір, марқым. Сонымен алу, беру, буын, ту, су сияқты сөздерді Kazak Grammar әліпбиі бойынша alıw, beriw, buwın, tuw, suw жазамыз. Бұл да орфография мен орфоэпияны одан сайын жақындата түспек.

Kazak Grammar әліпбиінің пернетақтаға арналған орнамы

Ал енді кірме сөздердегі в, ф, х, ч сияқты әріптерді қалай жазбақпыз деген мәселені тіліміздің байырғы иммунитетін қайта іске қосу арқылы шешуге болады, яғни тіліміздің бейімдеу заңдылықтарын жаңғыртамыз. Мысалы, кезінде «чайник», «самовар», «известь», «волость», «стол»  сөздері тіліміздің ерекшеліктері ескеріле отырып, «шәйнек», «самауыр», «ізбес», «болыс», «үстел» деп бейімделген еді, алайда жоғарыда айтылған 1938 жылғы Кеңес билігінің «орыс тілінен енген сөздер, орысша жазылып, орысша оқылсын» деген құйтырқы реформасынан кейін, орыс тілінің сөздері тілімізге еш бейімдеусіз, өзгерместен ене бастады. Қызығы сол, орыс тіліне өзге тілден орыс тілінің ерекшеліктеріне сай бейімделіп енген сөздер де тілімізге орысша мақамда еніп жатыр. Кез келген тіл «шеттен» сөз «кіргізбес» бұрын оны «сүндетке отырғызуы» тиіс. «Сүндетке отырғызылмаған» сөздер тілді ластайды, ал ласталған тіл ұзақ өмір сүрмейді. Сондықтан тілімізді өлтіріп алмас үшін, кез келген тілден енген кірме сөзді тіліміздің ерекшеліктеріне сай бейімдеп барып қана енгізуіміз қажет. Міне осы мәселені алғы орынға қойып, қазақ-латын әліпбиінің кемел нұсқасын құрастырған жалғыз Kazak Grammar Nazi деп айтуға болады, себебі өзге нұсқалар қазақ тілінің ерекшелігіне сай келетін жеке әліпби құрастыруды емес тек ұтымды транслитерацияны мақсат тұтқан.

Жоғарыда айтылған барлық әліпбилер бойынша транслитерацияланған мәтінді салыстырып көрсек:

Қорытындылайтын болсақ, латынға көшуден ешбір саяси астар іздеудің қажеті жоқ, себебі бұл тек қазақ жазуын реформадан өзткізуге бағытталған бастама болып табылады. Сол себепті «Латынға көшудің не қажет бар? «Өзіміздің» кириллицамызда қала берейік» деген сөзді қойып, тіліміздің ертеңін ойлайық. Қабылданатын әліпбиіміз максималды түрде жазылымы жеңіл, оқылымы оңай, терілімі жылдам әрі меңгеруге тиімді болуы қажет. «Менің ойым оларға не үшін қажет?» деген ойдан арылып, өз ойыңызды билікке жеткізуге тырысыңыздар, себебі тілі программистерге, типографтарға немесе веб-дизайнерлерге емес ең бірінші халыққа керек. Аталған төрт нұсқаның әрқайсысымен жеке танысып, қайсысы тиімді екенін анықтау – сіздің қолыңызда.

Мұхамеджан Амангелді. Massaget.kz сайтынан

Сәлем, Сәлем, Сәлееем! Қалдарыңыз қалай? Менде керемет! Себебін айтайын ба? Себебі Ninety One тобы жаңа бейнебаян түсірді!!! Қарыл, естимісің, жаңа бейнебаян, 3 айда - 3 бейнебаян!!! Кезекті бейнебаян «Баяу» атты әнге таспаланыпты. Ал енді клипті талдауға кірісейін. Алдын ала бұл тек менің субъективті, яғни өзім түсінген, мүмкін ақиқатпен сәйкес келмейтін пікірім. Дулат айтқандай 2-альбомдағы әндерді әр адам әр түрлі қабылдайды, сондықтан бұл тек менің әнді қабылдауым.

Бүгін таң атпастан демей-ақ қояйын, сағат 8:00 тұрып алдым да қос көзім төрт болып теледидардың алдында отырдым. НТК арнасының Instagram'дағы ресми парақшасында келтірілген мәлімет бойынша клипті сағат 8:20 мен 9:00 аралығында көрсетуі қажет еді, клип тура 8:20 басталды. Сөйтті де Амангелді 4 минуттық трансқа кетті... Ырғақ, түстік гамма, мағына, образ - бәрі керемет!!! Алғашқы болып Батырхан (ALEM) бастады.

«Ойымда сенің бейнеңді қалаймын, қалай айтайын? Бір нəрсені қабылдай алмаймын...» - дейді ол.

Жігіттердің өздері жариялаған орыс тілдегі аудармасында «В своих мыслях я желаю твой образ. Кое-что никак не могу принять...» - деп аударыпты, бірақ бұл өлең жолдарын алғаш естігенде көптеген бөлшектерден бір ғана бейненің, яғни қыз бейнесінің қаланғаны елестеттім, сондықтан мен сөйлемді «В своих мыслях я складываю (рисую) твой образ» деп аудардым, меніңше бұл жігіттердің омоним сөздерді керемет қолдана алуының көрінісі. Осыған дейінгі «Су асты» әнінде де «Аяқ астынан мен келдім , түсіріп жүр басыңды еу!» дегенді «Я появляюсь внезапно/из-под ног, опусти свою голову, эй!» деп аударған еді. Алайда ол кезде аудармасында екі нұсқасын да көрсетіпті, ал бұл жерде тек «желаю» деп аударыпты, яғни менің аудармамды меңземеген екен, десе де мен үшін солай!;) Тағы айтарым, «Бір нəрсені қабылдай алмаймын...» дегеннен кейін ой аяқталмай қалған секілді, оның себебін төменде түсіндіріп өтемін.

Келесі – Данияр (BALA).

«Сенің баяу қозғалғаның ұнайды,

Тура қарағаның ұнайды, дəл солай

Сенің өте баяу қозғалғаның ұнайды

Тура қарағаның ұнайды, дəл солай...» - дейді ол.

Бұл өлең жолдарын естігенде денемді миллиондаған құмырсқалар жаулап алғандай болды. Құдды бір әр бір әріп ән айтып тұрған сияқты, әсіресе екінші қайталымдағы «Сенің өте баяу қозғалғаның ұнайды» деген жолдағы «қозғалғаның» сөзін ойнатуы – керемет! Ешбір әнші, ешбір музыкант мұндай деңгейде ән шығара алмайды, мұндай буынға бөлуді қолданатын адамды көрсем көзім шықсын. Сондай-ақ қазақ тілінде сөздегі екпін соңғы буынға ғана түседі деген ережені бұзып, әдемі ән шығару тек Тоқсан бірдің қолынан келеді!!! Жарайсыңдар жігіттер!!! Ал не мағына түсінгендігімді айтсам, бұл жолдар арқылы жігіттер әрбір EagleZ қызығатын «Сіздерге қандай қыздар ұнайды?» деген сұраққа жауап берген сияқты. Иә, бұл өлең жолдары тура мағынада қолданылып та тұрған шығар, бірақ мен білетін 91, мен білетін Дулат пен Азамат, ешқашан тура мағынада өлең жазбайды!)))) Меніңше «Баяу қозғалу» дегені - қарым-қатынастың өрбуін асықтырмайтындар ұнайтындығы  айтқысы келгендей ме дедім, ал «тура қарағаның ұнайды» деген сөзбен шыншылдықты қалайтынын жеткізгісі келгендей болды, себебі тек шындықты айтқан адам тура көзге қарай алады. Уоооот. Енді АСЕ (Азамат).

«Кейде шақырғым келеді сені баяу биге, дымға қарамай

Бейнең жеке менің түн-ием,

Түн-ием, баура мені, ала кет!» - дейді ол.

Бұл өлең жолдарында «АСЕ’тің түн-иесінен» басқасының барлығы түсінікті деп ойлаймын. Google атаның айтуы бойынша «Түн иесі – Ай» екен! Сонда? Бейнең жеке менің айым? Керемет!!! Сөзім жоқ! Тек қана эмоция!!!

«Ойланып келдім baby, əңгімем бар baby,

Мен алысқа уақытша аттанамын, сезінбе жалғыз қалғандай,

Сен арманда, мен де армандаймын,

Шешімін тауып алғандаймын, шақырамын биге, дайын бол!

"Ау?»-деп, түсінбей қалсаң, былайғо:

Бəрі оп-оңай, қиялыммен "баяуға" шақырамын, билейміз түнімен тоқтамай.» - дейді өз кезегінде A.Z. (Азамат Зенкаев)

Міне ең қызықты сәт! Кез келген әдеби шығармада баяндалатын оқиғаның басталуы, шарықтау шегі (кульминация) және түйіні болады, Азамат сол оқиғаны шарықтау шегіне жеткізді! Сүйгені алыста, себебі ол оны тастап кеткен (мәңгілікке емес), оның жалғысырауын қаламайды, сондықтан қиялымен «баяуға» шақырады. Міне саған Азамат! Сын есімнен зат есім жасай салды, ал қайтесің, хейтер? Мұрнын кесіп аламысың? Керемет қадам! Ал енді Дулаааат!!! Адамның миын ашытудың мәсітірі! Жырау! Кумирім!!!

«Оның жүрегі нөлдей, сезім мүлде бөлінбейді,

Түн сияқты ол: суп-суық, сұп-сұлу, тылсым

Ми шимайланған сезімдермен-түрлі-түсті бояу, түсініксіздеу дəл сендей,

Сосын, екеуіміз секілді Ай мен Жердей,

Тартылыс бар, бірақ бірдеңе жібермейді» - дейді ол.

Енді айта алмаймын, мына сөздердің тереңдігін жеткізе алмаймын. Не деген теңеу десеңші! Тартылыс бар, бірақ бірдеңе жібермейді. Ол не? Не жібермей тұр? Арақашықтық!

«Дереу жақында, мені сезіну үшін

Тез қол ұшын бер маған, тез!» - дейді тағы да Батырхан.

Уот енді сіздерге берген жоғарыдағы уәдемді орындайын. Жоғарыда «Бір нəрсені қабылдай алмаймын...» дейді Әлем. Ол нәрсе не? Меніңше ол Дулат пен З. Азаматтың шумақтарында баяндалатын нәрсе! Тағы да сол – арақашықтық!

Ал енді әннің белгісін түсінбедім... Сағат па? Неге симметриялы емес? Мүлдем түсініксіз... Жалпы айтпағым осы болғааан. Тағы да бір ойлар болып жатса, қосармын, сіздер де өз ойларыңызды пікір ретінде қалдырыңыздар

Президент Казахстана Нурсултан Назарбаев считает, что переход казахского языка на латиницу может произойти до 2025 года, передает корреспондент Tengrinews.kz со ссылкой на пресс-службу главы государства.

"Латиница для нас нужна для того, чтобы общаться с народами всего мира, мировой наукой и образованием. Поэтому очень важно, что наша молодежь активно изучает английский язык. Представители среднего поколения тоже стараются выучить его. Мы активно готовимся к переходу и, возможно, не будем тянуть с этим вопросом до 2025 года", - заявил Назарбаев на встрече с журналистами в Акорде.

С выхода этой новости у меня появился интерес к латинизацию казахского языка, а именно к созданию латинского алфавита для казахского языка. И вот я решил предложить свой вариант нового алфавита. В моем варианте всего 31 букв, из них 8 букв с диакритическими знаками.

Полный вид моего варианта:

Это раскладка клавиатуры с моим вариантом казахского алфавита на основе латиницы:

30 декабря фанаты группы Ninety One посетили детский дом на Осипенко чтобы поздравить детишек с наступающим Новым годом. Организатор мероприятия Жайна рассказала о том, как они посетили детский дом:

30 декабря мы 20 человек, всем дружным фандомом сходили в детский дом, который находится на Осипенко 13. Провели концертную программу, посвящённую Новому году. Концерт был запланирован на 2 часа. Конечно же, мы уложились в это время. Начали концерт с благодарственных слов директору детского дома и организатору. Порадовали детишек возраста от 5 до 18 лет песнями и танцами из репертуара нашей любимой группы NINETY ONE. Когда eaglez выступали, детишки пританцовывали вместе с ними. Играли в разные интересные игры, в ходе которых победителям раздавали призы. По сценарию дети должны были получить 5 ключей и открыть сундук с сокровищами, где лежали особенные подарки (настольные игры), которым воспитанники детского дома очень обрадовались. Детишки очень добрые и милые, это было видно по их радостным и улыбчивым лицам. А когда они в конце все громко кричали "Спасибо!" и говорили "Приходите ещё!" на душе стало так тепло. Поняли, что старались не зря и делать добро действительно хорошо. Мы очень рады, что занимательно и весело провели время. Конечно же, отдельное спасибо группе NINETY ONE, которые всегда подталкивают нас только на лучшие поступки и добрые дела такие, как поход в детский дом.

Самая популярная на сегодняшний день группа Ninety One поздравила народ Казахстана с 25-летием Независимости Республики Казахстан. Видео-поздравление от участников группы и стажёров компании JUZ Entertainment было выложено на официальном канале группы Ninety One в сети YouTube с описанием:

День независимости — это праздник единения, нацеленности на ритмичное развитие и укрепление стабильности.
От всей души желаем вам крепкого здоровья, счастья, добра, достатка, мира, настойчивости и побед в решении ежедневных задач и дальнейших успехов во всех делах и начинаниях!

Стажёры компании и члены группы поделились своими мыслями о том какие возможности подарила нам Независимость полученная 25 лет назад.

Вышел долгожданный клип самой популярной группы Казахстана Ninety One к песне «Қалай қарайсың?», которая была выбрана саундтреком к фильму «Glaмұр для дур» Аскара Узабаева. Фанаты группы Ninety One, то есть EagleZ ждали клип любимой группы, обещанный на 1 декабря, аж 12 дней.

За первые два часа клип уже набрал около 60 000 просмотров и 1500 комментариев. Некоторым клип понравился, а некоторые заявили, что ожидали большего. Но несмотря на это в чарте "TOP 10" канала Gakku TV данный клип всего за 5 часов поднялся с 50-го места на первое. Данный факт доказывает популярность группы не только среди её фанатов, но и всех слушателей музыкального канала, высоко оценивших творчество группы Ninety One.

Напомним, что премьера фильма «Glamұr для дур» прошла 1 декабря этого года во всех кинотеатрах Казахстана. Саундтреком этого фильма была выбрана песня из репертуара популярной Q-pop группы Ninety One «Қалай қарайсың?». На вопрос блогерши блог-платформы Yvision.kz @molya_shine - "Почему выбрали именно саундтреком песню группы Ninety One?" режиссер и продюсер фильма Аскар Узакбаев ответил так:

"Да, потому что они безумно популярные ребята и делают отличную музыку. Это ребята, те которые сейчас живут в ногу со временем, я считаю и говорю об этом, что наш зритель - это фанаты группы NinetyOne. Не стану сейчас так скрывать, все так и есть. Мне очень нравятся их треки. Перед началом съемок недели две в наушниках все это слушал и анализировал какую же песню взять. Хорошо, что мое какое-то чутье продюсера меня не подвело и я понимал, что песня "Қалай қарайсың" будет очередным хитом этих ребят."

Сам фильм о том, как Улжан Балжанова, привлекательная, обаятельная, девятнадцатилетняя молодая особа, которая всю свою жизнь прожила в маленьком ауле мгновенно решает уехать к своей сестре, которая живет в Алматы. Она с большой радостью примет к себе сестру, которая сбежала от своих родителей. Улжан думала, что у сестры ей будет намного лучше и комфортней, чем дома с родителями. Но не тут-то было…

Оңтүстік Қазақстан облысындағы Түркістан қаласы 2017 жылғы «Түркі әлемінің мәдени астанасы» деген атқа ие болды деп хабарлайды "АПА" жаңалықтар порталы.

Бұл жайлы Шеки қаласында өткен ТҮРКСОЙ халықаралық ұйымына мүше елдердің мәдениет министрлерінің тұрақты кеңесінің XXXIV отырысында жарияланды. Алқалы жиынға Түркі кеңесі, Түркітілдес мемлекеттер Парламенттік Ассамблеясы мен Халықаралық Түркі Академиясының өкілдері қатысты.

Түркия ұлы ұлттық мәжілісінің экс-депутаты – Кемал Челик:

Түркістанды білмейтін түрік кем де кем. Өйткені біз Қазақстанды атажұртымыз, ал Түркістан қаласын барлық түркі халықтарының мәдени және рухани орталығы ретінде ерекше қастерлейміз. Тарихи шаһарды ТҮРКСОЙ түркі әлемінің мәдени астанасы деп жариялады. Бұл жаңалыққа шын жүрегіммен қуанғанымды жасырмаймын. Себебі мұндай мәртебеге ол әбден лайық. Енді Түркістанға жиі-жиі қыдырып баратын боламыз. Бұл әрине, қаланың тыныс-тіршілігі мен туристік әлеуетінің артуына зор мүмкіндік ашпақ.

Әзірбайжанның мәдениет және туризм министрі Әбүлфәс Мүрсәл оғлы Гараев «Түркі әлемінің мәдени астанасы» жобасының символдарын Қазақстан өкіліне табыстады.

Еске сала кетейік, 2016 жылғы түркі әлемінің астанасы Әзірбайжанның Шеки қаласы болған.

Фотосурет: Otyrar.kz

Видео: 24.kz

А группа Ninety One в свою очередь всяческий обслуживали постетителей центра. Не смотря на свою бешенную популярность, ребята доказали, что «звездной болезни» у них нет и, надев фартуки, сами продавали капкейки в кафе, одежду собственного бренда QG, дизайнером которой является молодой, но очень талантливый дизайнер Bibotta. Не забывали и фотографироваться с первыми покупателями. Атмосфера мероприятия была полна радости и счастья. Фанаты, которые увидели своих кумиров в такой «домашней» обстановке прыгали от счастья, не смотря на многочасовые ожидания в очереди.

Но главным событием , конечно же, было открытие JUZ ACADEMY, где сразу же после открытия центра проводились первые занятия. Желающих обучаться было не мало. Стоимость обучения составляет 40000 тенге, данный пакет включает в себя: вокал (2 раза в неделю по 60 минут), хореография (2 раза в неделю по 120 минут), актерское мастерство(1 раз в неделю по 90 минут) и рэп (1 раз в неделю по 90 минут). В качестве бонуса обучающиеся получают возможность посещать бесплатный мастер-класс 1 раз в месяц. Для желающих посещать отдельные виды занятии предусмотрен пакет услуг за 15000 тенге в месяц. Набор обучающихся ведется от 13лет. Количество мест в группах ограничено, так что спешите скорее записаться. В группах по хореографии, рэпу и актерскому мастерству будут обучаться 15 человек, а в группе по вокалу 7 человек. Также, для удобства обущающихся предусмотрены утренние группы(с 10:00 до 12:00), дневные (с 15:00 до 17:00) и вечерние группы (с 19:00 до 21:00). Первый рабочий день JUZ CENTER прошел очень громко и успешно. Фанаты ликуют от возможности быть чуточку ближе к своим кумирам и посещать их мастер-классы. Если и вы живете и дышите творчеством, то вам несомненно нужно посетить данный центр, где предусмотрены все виды занятии для развития вашего творчества. Центр находится по адресу Торекулова 66/а в бизнес-центре "Sirius".

Нура Найман