- Did you just use my name as a verb?
- Yes! To ted up – to overthink
Қазір "How I met your mother" атты сериалды қарап жүрмін. Маған қызық, әйтеуір. Кейіпкерлердің біреуі, Барни, ылғи ең қызық тіркестерді сөйлеуде. «Suit up!» және басқа да жаңа фразаларды ойлап табатын адам. Филолог болу керек еді-ау маған J Сөздермен, сөз тіркестермен ойнаудан ерекше ләззат аламын. Поэзияны көп оқитын адам емеспін, бірақ кейбір туындылар мені қуантады. Сондай-ақ сөздердің бастапқы мәндерін өзгерту, сөздерді араластыру да әуестендіретін нәрсе. Этимология да тартымды. Бір жақсы досыммен отырғанымызда маған түрік тілінің «оңайлығын» жақтырмайтынын айтқан еді. Өйткені, сөздердің көпшілігі тікелей ең қарапайым мағынаны білдіруде. Үлгі ретінде, баршамызға таныс «döner» атты тағамдарының есімі «dönmek», яғни, «айналу» дегенге келеді. Сол сөйлескеніміз 2009 жылдың қантардың аяғында болғаны әлі есімде. Мәселе қызық болғанынан шығар ұмытпағаным.
Өзімді тіл меңгеруге құштар, және тілі қолы келер деп санаған-дым. Басында өзімді соған көндірдім. Кейін тіл үйрену оңайлап кетті. Алдау ғой, бірақ пайдаға асты :D Жаңа тіл үйренгенде мұғалімдерімді (оқытушыларым және таныстарым) «ашуландыратын» мәселе – сөздердің көкің, түбірің сұрауым. Олар білмейді ғой, қолданады ғана! «Бұл неге солай?» сұрағына басты жауап: «Білмеймін, өйткені солай». Байғұс поляктар, мысалы, романс тілдеріндегі «empresa/impresa», яғни, «фирма/компания» сөзін полякшаға «сауық кеші» мағынасында өткенін қалай түсіндірсін?
Бізге мәлім сөздер кейде өте-өте қарапайым мағынаға келеді. Мысалы, schlagbaum – ұратын ағаш, parliament – өтірік айту (дұрысын-ай!), parickmacher – парик жасаушы (айтпақшы, алмандар шаштаразға «friseur» дейді), football – аяқдоп (неткен дәл, нақты аударма!), bruderschaft – бауырластық, eau de Cologne(одеколон) – Көлн суы және тағы да басқалары. Қарастырсақ – барлығы анық.
Сондықтан, меніңше, неге қылтима – балкон, қолтырауын – крокодил т.б. деген бос дауласудан аулақ болып, өз тілімізде шама келгенше таза сөйлесуге тырыласық!
П.с. Тіл үйренуді аңсағандарға кішігірім «жарнамам»: livemocha.com сайты.
П.п.с. Осы жерде қазақ тілін қолдасаңыз, тамаша болар еді!