02.11.12. Таяуда осы биоэтанол зауыты төңірегінде тағы бір хабар естідік. Оның иесі, бәлкім, алған несиесін қайтара алмағандықтан шығар «жасырынуға» көшкен көрінеді. Еліміздің тиісті қызметтері оның үстінен қылмыстық іс қозғап, іздеу салғандай. Осы екі ақиқатты салыстыра келгенде келесі бір ақиқатқа тап болдық. Біріншіден, біздің бұған дейін талай рет «Айқын» газетінде жазғанымыздай, Қазақстанда рынокты маркетингтік зерттеу дұрыс жолға қойылмаған. Жалпы алғанда, кеңестік дәуірдің жоспарлау комитетін жойдық та, оның орнына жаңа қоғам талабына сай жұмыс істейтін құрылым жасақтай алмадық. Ал дамыған шетелдерде өндірісті жоспарламас бұрын оның өнімін сатып алатын базар мүмкіндігін жан-жақты сараптан өткізеді. Биоэтанол зауыты жағдайында біздің жаңа өнімді Еуропа сатып алатынын білгенмен оған сол тауарымызды жеткізетін жолдың өткізгіштік қабілеті назардан тыс қалған. Бұл, әрине, қылмыстық әрекет емес, жұмыс барысындағы үлкен қателік. Қазақстан 2010-2020 жылдарға арналған индустриялық-инновациялық даму бағдарламасын қарқынды жүргізіп жатқан шақта осынау қателігіміз үнемі есте болуы керек секілді. Бұл - бір. Екіншіден, қалай десек те, биоэтанол бүгіннің ғана емес, ертеңнің де сұранысына ие болатын тауар. Сондықтан оның иесін қудалағаннан гөрі қажет болып жатса тағы да инвестиция құйып, зауыт жұмысын жандандырып, несиені толығымен қайтаратындай өндіріс орнына айналдыру керек. Міне, осы соңғы ой көкейге тірелген соң «Мұндай игілікке қалай қол жеткізуге болады?» деген сұрақ төңірегінде ізденістер жүргіздік. Сондағы тоқтамымыз былайша өрнектелді:
1) Қазақстанда бензиннің орнына газды пайдаланатын машиналар уақыт озған сайын көбейіп келеді. Өйткені жекеменшік иелері газдың бензиннен 30 пайызға арзан екенін түсінді. Жалпы алғанда, осы үрдісті мемлекет қолдауы, бәлкім, заңдастыруы қажет секілді. Біз дүниежүзі бойынша энергияны аса мол пайдаланатын елдер қатарына жататынымыз ақиқат. Осыны ескерткен Елбасымыз энергияны үнемдеу саясатын ұстанатынын, жасыл энергия бастамасына қосылатынын мәлімдеген болатын. Демек, отандық көліктердің барлығын ең кемі жаздың алты айында бензиннің орнына газбен жұмыс істейтіндей жағдайға көшіруді заңдастыру қажет. Егер осылай істей алсақ, энергия өндірісіндегі шығынымыз сезінерліктей мөлшерде азаяды. Және осы жолмен ең әуелі өз биоэтанолымызды өзіміз пайдаланатын жол ашамыз. Ескерте кетейік, бір зауыттың бір жылғы өнімін пайдалану Қазақстан жағдайында онша қиындық тудырмайтын іс. Әрі осылайша қоршаған ортаның ластану деңгейін азайтатын боламыз. Үлкен ұтыс емес пе?! 2) Бізде соңғы кездері «кемшілікті» «күнә» деп шатыстыру белең алып бара жатқандай. Әрине, биоэтанол зауытын салушы кәсіпкер бұл іске қажет деп алған ақшаны «жеп» кетсе, онда ол күнә болар еді. Қылмысты іс сонда қозғалса оны қате дейтін жан болмас. Ал егер зауыт салынып, ол өнімін шығаруға дайын болып, бірақ дайын өнімді тиісті базарға жеткізу жолында кедергіге тап болып, соның салдарынан несиені қайтару мүмкіндігі шектеліп қалса, бұл күнә емес, кінә. Кінә кешіріммен қарайтын айып. Олай болса, Қазақстан бір кәсіпкерді соттағаннан пайда таппайды. Біздің пайымдауымызша, тіпті оның бүкіл дүние мүлкін тәркілесе де зауыт салуға кеткен шығынды қайтара алмайды. Демек, кінәліні түрмеге қамағаннан гөрі оның қателігін жөндеуіне жағдай туғызған әлдеқайда пайдалы секілді. Әрі-берідесін қылмысты топтың өзінде борышкерді «өлтіру» пайдалы емес деп саналатынын білеміз ғой. Ендеше, бой тасалап жүрген зауыт иесін тауып алсақ, оны қамаудың орнына жұмысын жалғастыруға пайдалансақ біз заң алдында да, құдай алдында да дұрыс шешім қабылдаған боламыз. Қорыта айтқанда, ерте ме, кеш пе Қазақстан бәрібір биоэтанол пайдаланатын елге айналады. Міне, осы биоэтанол пайдаланатын ел болу мерзімін қысқартсақ, үлкен ұтысқа шығамыз. Кінәліміз қамауда отырмайды, зауытымыз қаңтарылып тұрмайды, бұл ұтыстың бергі жағы ғана. Ал қоршаған ортаның ластану мөлшері азаятынын ескерсек, ұтыстың үлкені сонда жатыр. Ендеше, осы мәселемен айналысып жүрген қызметтер, сондай-ақ халық қалаулылары бас болып биоэтанол зауытының жұмысын жандандыруға атсалыссақ, ең пайдалы шешім сол болар еді. Таңшолпан БЕКБОЛАТ |