Интересные параллели можно увидеть между творчеством классика и современными информационными технологиями.
Так, например, "Слова назидания" Абая чем-то напоминают мне блог.
Абай излагал свои мысли бумаге, обращаясь к людям. Появилась мысль - запечатлел ее на бумаге, возникло новое переживание - и оно отразится в форме очередного "Слова"...
Также и сейчас, многие порываются отразить свои мысли-переживания, но уже не на бумаге, а в блогосфере.
Конечно сравнивать блоггеров с Абаем не вполне корректно. Но все же что-то общее есть. Человек делится своими мыслями.
Недавно перечитывая Слова назидания наткнулся на нечто интересное. Обратите внимание на выделенные слова.
БІРІНШІ СӨЗ
Бұл жасқа келгенше жақсы өткіздік пе, жаман өткіздік пе, әйтеуір бірталай өмірімізді өткіздік: алыстық, жұлыстық, айтыстық, тартыстық - әурешілікті көре-көре келдік. Енді жер ортасы жасқа келдік: қажыдық, жалықтық; қылып жүрген ісіміздің баянсызын, байлаусызын көрдік, бәрі қоршылық екенін білдік. Ал, енді қалған өмірімізді қайтіп, не қылып өткіземіз? Соны таба алмай өзім де қайранмын.
Ел бағу? Жоқ, елге бағым жоқ. Бағусыз дертке ұшырайын деген кісі бақпаса, не албыртқан, көңілі басылмаған жастар бағамын демесе, бізді құдай сақтасын!
Мал бағу? Жоқ, баға алмаймын. Балалар өздеріне керегінше өздері бағар. Енді қартайғанда қызығын өзің түгел көре алмайтұғын, ұры, залым, тілемсектердің азығын бағып беремін деп, қалған аз ғана өмірімді қор қылар жайым жоқ.
Ғылым бағу? Жоқ, ғылым бағарға да ғылым сөзін сөйлесер адам жоқ. Білгеніңді кімге үйретерсің, білмегеніңді кімнен сұрарсың? Елсіз-күнсізде кездемені жайып салып, қолына кезін алып отырғанның не пайдасы бар? Мұңдасып шер тарқатысар кісі болмаған соң, ғылым өзі - бір тез қартайтатұғын күйік.
Софылық қылып, дін бағу? Жоқ, ол да болмайды, оған да тыныштық керек. Не көңілде, не көрген күніңде бір тыныштық жоқ, осы елге, осы жерде не қылған софылық?
Балаларды бағу? Жоқ, баға алмаймын. Бағар едім, қалайша бағудың мәнісін де білмеймін, не болсын деп бағам, қай елге қосайын, қай харекетке қосайын? Балаларымның өзіне ілгері өмірінің, білімінің пайдасын тыныштықпенен керерлік орын тапқаным жоқ, қайда бар, не қыл дерімді біле алмай отырмын, не бол деп бағам? Оны да ермек қыла алмадым.
Ақыры ойладым: осы ойыма келген нәрселерді қағазға жаза берейін, ақ қағаз бен қара сияны ермек қылайын, кімде-кім ішінен керекті сөз тапса, жазып алсын, я оқысын, керегі жоқ десе, өз сөзім өзімдікі дедім де, ақыры осыған байладым, енді мұнан басқа ешбір жұмысым жоқ.
Обратите внимание на выделенные слова.
Интересно посмотреть как в каждом абзаце меняется смысл одного и того же слова "Бағу"
В первом абзаце это слово значит "править" (народом).
Во-втором абзаце - "пасти" скот.
В-третьем абзаце это слово можно перевести по смыслу как "изучать" (науку).
В-четвертом абзаце это слово лучше перевести как "заниматься" (богослужением/религией).
В, последнем, пятом абзаце слово "бағу" используется как "воспитывать".
Вот так одним словом можно описать различные виды деятельности.
Первоначально, я решил, что первичный, первоначальный смысл слова "бағу" - это "пасти", "направлять" (кого-то или что-то). Это было бы не удивительно для кочевого народа.
Но вдумавшись, я предположил, что скорее всего изначальный смысл слова был - "заботиться".
Заботиться о народе, о скоте, о детях, о науке и богослужении...
Интересно еще и то, что о народе, о детях заботятся также как и о скоте.
Было ли вообще во времена Абая слово "мал" (скот) ругательным? Могло ли обидеть простых казахов-кочевников уравнивание со скотом?
В русском языке слово "скотина" имеет и ругательный, негативный оттенок. В современном казахском языке слово "мал" тоже имеет оскорбительный для людей смысл. Но было ли так и ранее, в те времена когда казахи еще мало знали русский?
Может быть придание слову "мал" негативного оттенка в современном казахском языке является своего рода калькой с русского языка?