Қазақстан өз тарихи жолында егемендігін жариялап, қоғамның саяси, экономикалық, әлеуметтік, мәдени, салаларына айтарлықтай өзгерістер енгізіп, еліміздің дамуының күрделі сатысына көтерілуі қоғамның діни рухани саласына да өз ықпалын тигізді. Кеңестік идеологияның артынан рухани бостандыққа іле шала келген түрлі діни наным-сенімдер, өз миссияларын халық арасында еркін таратып, сонымен қатар, мемлекеттік және ұлттық тұтастыққа кері әсерлерін тигізе бастады. Мұның салдары қоғамда діни алауыздық пен дәстүрлі исламға деген көзқарастың өзгеруіне және діни сананың улануына алып келді. Осындай керағар ағымдардың бірі «Таблиғи Жамағат» діни ұйымы. Бұл діни ұйымның пайда болу тарихы мен негізгі махсаттарына тоқталатын үңілетін болсақ.
«Таблиғи Жамағат»– «таблиғ» сөзінің мағынасы араб тілінен аударғанда «жеткізу, хабарландыру, ескерту», ал «жамағат» сөзі – «топ», «құрылым» деген мағыналарды білді. Бұл ұйым халықаралық діни топ болып табыдалы.
«Таблиғи Жамағат» діни ұйымын 1927 жылы Үндістанның Мевате провинциясынан шыққан Моулан Мұхаммед Ильяс (Мұхаммед Рияз Мұхаммед Исмаил Ал-Ханафи Ад-Дайлубанди Ал-Джашти Ал-Кондехлави) құрды.
Діни ұйымның негізгі мақсаты өзін мұсылман санаған, бірақ діни құлшылықтарды орындамайтын мұсылмандарды шынайы ислам дініне шақыру діни ұстанымдарды орындату болып табылады.
«Таблиғи Жамағат» ұйымының діни ұстанымы қоғамды жікке бөлеу, конституциялық құқық, білім алу және отбасылық міндеттерге қарсы шығатын деструктивті сипатқа ие екендігі анықталған.
Аталған діни ұйымның адамдарды дінге шақырудағы негізгі қолданатын әдістері мен ұстанымдары келесідей:
– Бір топ адам болып өздері мақсат еткен өңірлерге, дағуат жасайды белгілі бір өңірлерде адамдарды дінге үгіттеуді (шақыруды) өз міндеттері деп есептейді және сол жолда аянбай қызмет етуге тырысады.
– Дінге шақырушы адам өз қарамағына белгілі бір уақытта адамдар тобын жинағаннан кейін, оларды Аллаһ жолына шығуға (діни үгіт насихат жасауға) насихаттайды.
– Дағуат жасаған өңірлерінде белгіленген уақыттары бітер-бітпесте адамдарды дағуатқа шығуға үгіттейді. Яғни әрбір адам олармен бірге үш күн, бір жылда қырық күнге дағуатқа шығуға міндеттейді.
«Таблиғи Жамағат» ұйымының діни көзқарастарындағы өрескел кемшіліктер:
Біріншіден, Құран аяттары мен хадистерді нақты түсіндірмейді, хадистерді бұрмалап, “бұл – дағуатқа шығу аяты” деп, жансақ түсіндіреді.
Екіншіден, шариғат ілімдеріне мән бермейді. Білім алса да толыққанды ізденбей, бір екі хадисті оқумен шектеледі.
Үшіншіден, жамағат мүшелері жалған хадистерді айтып, сол арқылы дағуат жасайды. Негізінен, дінге шақырған адам өтірік айтудан аулақ болу керек.
Төртіншіден, исламның негізгі қағидаларының бірі ең бірінші отбасына көңіл бөлуден басталады. Отбасыңа дұрыс дін үйретпейінше, басқа жерге барып дін уағыздау исламның негізі шарттарына қайшы келеді. Ал «таблиғи» жамағат мүшелері мұны түсінбей, отбасын тастап, өзге жерлерге дағуат жасап кетеді.
Жоғарыда келтірілген «таблиғи жамағат» діни ұйымының көзқарастарындағы кемшіліктер мен оның әрекеттері ел аумағындағы мұсылман үмметінің бірлігі мен ынтымағына, Қазақстан қоғамның әлеуметтік тұрақтылығына зиянын тигізеді деп танып, 2013 жылдың 26 ақпанында Астана қаласының Сарыарқа аудандық сотының шешімі бойынша жұмысына тыйым салынды.
Ведомствоның айтуынша шешім шығару барысында аталған ұйымның бағыты, діни ұстанымдары экстремистік бағытта екендігі жөнінде қолда бар ақпараттармен қатар, бұл ұйымның Ресей Федерациясы, Тәжікстан Республикасы және Өзбекстанда сот шешімімен экстремистік ұйым ретінде танылып жұмыс жасауына тыйым салынғаны ескерілген.
ҚР МСМ ДІК Мәдениеттер мен діндердің халықаралық орталығы
Талдау жұмысы бөлімінің аға сарапшысы
Төлеу Ғибадат