Буквально на днях, а если быть точнее 15 ноября 2013 года в Астане прошел первый международный медиа форум Ассамблеи народа Казахстана. Событие довольно значимое и проходившее впервые, на мой взгляд осталось без должного внимания со стороны различных интернет площадок.
Хотя это и довольно незаслуженно, о форуме стоит рассказать, тем более, что его темой стал такой насущный вопрос как «Толерантность и СМИ». Участниками форума стали журналисты казахстанских и зарубежных СМИ, депутаты Парламента РК и члены Ассамблеи народа Казахстана. На форуме было около 300 участников из более чем 20-ти стран мира, собравшись на астанинской площадке они рассуждали о роли и значении СМИ в многонациональном обществе.
Сегодня в мире трудно, да что там говорить, практически невозможно найти мононациональные государства. Взаимное проникновение культур, религий, традиций и обычаев разных народов встречается практически повсеместно. Наиболее развитие мировые держав представляют из себя некий плавильный котел в котором живут бок об бок представители разных этносов. Формирование национальной терпимости и толерантности, в этих условиях не пустой звук, а насущная необходимость.
Одна из главных ролей в этом вопросе конечно же принадлежит средствам массовой информации. Обстановка в нашем мире никогда не была особо спокойной, но сегодня полыхает Сирия, не прекращается война в Афганистане, неспокойно в Ираке и Египте. Анализируя эти события, десятки международных экспертов в один голос заявляют, что виноваты террористы и политики. Первые затеяли вражду, вторые ее допустили.
Однако в последнее время тяжесть этого бремени ложится и на журналистов. В эпоху «арабской весны», как считают аналитики, ответственность прессы за информационное поле велика как никогда.
Петр Шульцман, зам. декана факультета журналистики МГУ им. М.В.Ломоносова:
- Важно, чтобы журналисты, которые выходят в эфир, понимали ответственность за слова. Иногда даже ошибка в фамилии может вызвать не просто скандал, а привести к человеческим жертвам. Журналистов профессор МГУ сравнивает в данном случае с врачами. Главная заповедь и тех, и других – «Не навреди!» А вот американский доктор философских наук Хэл Фостер предлагает перенимать опыт Запада и наказывать СМИ за ложную или провокационную информацию.
- Тенденциозные или необоснованно критические статьи просто непозволительны. В США и Великобритании за это штрафуют, причем солидно. Поэтому суды этих стран довольно часто разбирают такие дела, когда журналисты выдают в эфир информацию, способную заставить людей разных национальностей конфликтовать.
По словам экспертов, сейчас все мировые СМИ можно условно разделить на два лагеря: тех, кто разжигает информационную войну, и тех, кто выступает за гуманитарный контент. Это принципы гражданского мира и толерантности. И они же - главные задачи в работе Ассамблеи народа Казахстана. Опыт межэтнического согласия в нашей стране давно интересен иностранцам.
Ералы Тугжанов, зам. председателя Ассамблеи народа Казахстана:
- Сегодня мир имеет определенные проблемы в целом в вопросах общественного согласия. Поэтому обращение многих стран, в первую очередь, журналистов по обмену опытом, конечно, было принято. Только за последние годы в Казахстан приехали за обменом опытом представители 15-ти стран.
Зейнегуль Сейсенова, главный редактор республиканского журнала «Достык-Дружба»:
«Сегодняшний международный медиа форум – это еще один шаг к тому, чтобы укрепить этот мир, показать всему миру, как нужно жить в мире и согласии. Очень важно средства массовой информации предупредить, чем потом постфактум разгребать какие-либо конфликты межэтнические».
Работа форума шла очень активно, в ходе её были проведены 5 панельных дискуссий, на которых были приняты соглашения о сотрудничестве между клубами журналистов, обсуждены методы подачи конфессиональных вопросов в Интернете и социальных сетях и многие другие вопросы, касающиеся этножурналистики.
Первый день работы форума включал в себя лекцию специального гостя, доктора философии в области журналистики и массовых коммуникаций Университета Северной Каролины (США), доцента Назарбаев Университета, писателя, редактора г-н Хэла Фостера, а также лекцию профессора кафедры ЮНЕСКО ЕНУ им. Л.Н.Гумилева, экс-депутата Сената Парламента РК, международного дипломата Ахметова Адиля Курманжановича.
После вступительной части и лекций, началась работа мастер классов, которые проходили сразу в трех аудиториях. Хотелось бы отметить интереснейший мастер класс на тему «Современная телевизионная этика и межнациональная толерантность» который провел заместитель декана факультета журналистики МГУ им. М.В.Ломоносова Шульцмана Петра Эриковича.
На мой взгляд весьма спорное утверждение высказал Расул Ахметов, член Совета по молодежной политике при Президенте РК: «Сегодня есть и внешняя угроза, которая посредством Интернет порталов, посредством Интернета хотят лоббировать свои интересы. Поэтому сегодня для такой страны, как Казахстан, необходимо иметь свою социальную сеть, которая могла бы контролировать у нас здесь в стране».
Работа форума продолжилась выставкой этнических СМИ. В экспозиции были представлены все ведущие печатные издания страны. Была выставлена газета «Коре Ильбо», которая в этом году отмечает 90-летие со дня ее открытия.
Константин Ким, главный редактор газеты «Коре Ильбо»:
«С 1938 года газета выходит в Казахстане, и даже в самые тяжелые годы, в годы Великой Отечественной войны и в годы перестройки, в 90-е годы она не прекращала своего выхода. И после обретения независимости Казахстаном, благодаря поддержке государства, газета выходит беспрерывно, развивается и является неотъемлемой частью медиа-пространства нашей республики».
Участники медиафорума предложили создать именно в Астане международный клуб журналистов-экспертов по межэтническим вопросам. Эта организация может стать своего рода площадкой для обмена опытом и повышения квалификации представителей масс-медиа.
Тоже самое на государственном языке:
Қазақстан халқы Ассамблеясының халықаралық медиа-форумы
Жуырда, дәлірек айтқанда 2013 жылғы 15 қарашада Астанада Қазақстан халқы Ассамблеясының алғашқы реет халықаралық медиа-форумы өтті. Өте маңызды, әрі алғашқы рет өткізілген оқиға түрлі интернет алаңдарынан тиісті назарсыз қалған сияқты.
Бұл қисынсыз, форум туралы айту қажет, өйткені ол өзекті мәселе «Толеранттық және БАҚ» тақырыбына арналды. Форумға отандық және шетелдік БАҚ өкілдері, ҚР Парламентінің депутаттары мен Қазақстан халқы Ассамблеясының өкілдері қатысты. Форумға әлемнің 20-дан астам елінен 300 қатысушы қатысып, олар астаналық алаңда көпұлтты қоғамдағы БАҚ рөлі мен маңыздылығы мәселелері жөнінде пікір алмасты.
Бүгін әлемде моноұлтты мемлекеттерді табу қиын, тіпті мүмкін емес. Түрлі ұлттардың мәдениет, дін, дәстүрлер мен ғұрыптарының бір-біріне сіңісіп кету жағдайлары жиі кездеседі. Дамыған әлем державалары түрлі этностар бірге тұратын қайнап жатқан қазан іспетті. Бұндай жағдайда Ұлттық төзімділік пен толеранттықты қалыптастыру бос сөз емес, өзекті қажеттілік болып табылады.
Бұл мәселедегі басты рөлдердің бірі бұқаралақ ақпарат құралдарының қолында. Дүниедегі жағдай ешқашан тыныш болған жоқ, бірақ бүгін Сириядағы ахуал ушығып, Ауғанстандағы соғыс тоқтар емес, Ирак пен Мысырда да жағдай тыныш емес. Талдау жасай отырып, ондаған сарапшылар бір ауыздан осы жағдайларға лаңкесшілер мен саяткерлер кінәлі деп айыптайды. Біріншілер соғысты бастаса, екіншілері оған жол береді.
Алайда соңғы уақытта бұл жүктің ауыртпалығы журналистерге де түсуде. Сарапшылардың пікірінше, «Араб көктемі» дәуірінде ақпараттық алаңдағы баспасөз қызметінің жауапкершілігі айтарлықтай үлкен.
Петр Шульцман, М.В. Ломоносов атындағы ММУ журналистика факультетінің декан орынбасары:
- Эфирге шығатын журналистер әрбір айтылған сөз үшін жауапкерлікті түсінуі керек. Кейде тіпті тегінде жіберілген қате жай жанжалға ғана емес, адам өліміне алып келуі мүмкін. Дәл осы жағдайда ММУ профессоры журналистерді дәрігерлермен салыстырды. Дәрігерлердің де, журналистердің де басты қағидасы «Зақым келтірме» болып табылады. Ал философия ғылымдарының американдық докторы Хэл Фостер Батыстың тәжірибесін қолданып БАҚ жалған әрі арандатпа ақпарат үшін жазаға тартуды ұсынады.
- Бірбеткей немесе негізделмеген сыни мақалаларға жол беруге болмайды. АҚШ және Ұлыбританияда бұл үшін айыппұл салады, және ол қомақты. Сондықтан осы елдің соттары журналистер түрлі ұлт адамдарын жанжалдасуға апаратын ақпаратты эфирге жібергені туралы мәселелерді жиі қарайды.
Сарапшылардың айтуынша, қазір әлемдік БАҚ-ты шартты түрде екі лагерьге бөлуге болады: ақпараттық соғысты қоздыратындар және гуманитарлық контентті қолдайтындар. Бұл азаматтық өмір мен толеранттықтың құндылықтары. Сонымен бірге, бұл Қазақстан халқы Ассамблеясының жұмысындағы басты міндеттер. Еліміздегі этноаралық келісім тәжірибесі шетелдіктерді бұрыннан қызықтырады.
Ералы Тоғжанов, Қазақстан халқы Ассамблеясының төраға орынбасары:
- Қоғамдық келісім мәселелері бойынша әлемде белгілі проблемалар бар. Сондықтан тәжірибе алмасу туралы көптеген елдердің, бірінші кезекте, журналистердің жолдауы қабылданды. Соңғы жылдың ішінде ғана Қазақстанға тәжірибе алмасу үшін 15-елдің өкілдері келіп кетті.
Зейнегүл Сейсенова, «Достық-Дружба» республикалық журналының бас редакторы:
«Бүгінгі халықаралық медиа форум - әлемді одан әрі күшейте түсуге, дүние жүзіне бейбітшілік пен келісімде өмір сүру керек екендігін көрсетуге жасалған тағы да бір қадам. Бұқаралық ақпарат құралдарына этникааралық дау-дамайларды шешудің салдары ауыр болатынын ескерту аса маңызды».
Форум жұмысы белсенді жүрді, оның аясында ұйымдастырылған 5 панельдік пікірталаста журналистер клубтарының арасында ынтымақтастық туралы келісімдер жасалды, Интернетте және әлеуметтік желілерде конфессионалдық мәселелерді баяндаудың әдістері және этножурналистикаға қатысты басқа да мәселелер сөз болды.
Форумның бірінші күні арнайы шақырылған қонақ, Солтүстік Каролина Университетінің (АҚШ) Журналистика және бұқаралық коммуникациялар саласындағы философия докторының, Назарбаев Университетінің доценті, жазушы, редактор Хэл Фостердің, сондай-ақ Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ ЮНЕСКО кафедрасының профессоры, ҚР Парлементі Сенатының экс-депутаты, халқаралық дипломат Әділ Құрманжанұлы Ахметовтің дәрістерінен басталды.
Алғы сөз және дәрістерден кейін шеберлік класс жұмыстары басталды, олар бірден 3 аудиторияда өтті. М.В.Ломоносова атындағы ММУ журналистика факультетінің декан орынбасары Петр Эрикович Шульцманның «Қазіргі заманғы теледидар этикасы және ұлтаралық толеранттық» тақырыбына арналған қызықты өткен шеберлік класын атап өткім келеді.
Менің ойымша, ҚР Президенті жанындағы Жастар саясаты кеңесінің мүшесі Расул Ахметов даулы ой айтты:«Қазіргі уақытта өзінің мүддесін Интернет порталдар, ғаламтор арқылы лоббилеуге тырысатын сыртқы қауіп те бар. Сондықтан бүгінде Қазақстан сияқты мемлекетке елдегі жағдайды бақылауға болатын өзінің әлеуметтік желісін жасау қажет».
Форум жұмысы этникалық бұқаралық ақпарат құралдарының көрмесімен жалғасты. Экспозицияға еліміздің жетекші мерзімдік басылымдары шығарылды. Биыл 90 жылдығын атап өтетін «Коре Ильбо» газеті де көпшілік назарына ұсынылды.
Константин Ким, «Коре Ильбо» газетінің бас редакторы:
«1938 жылдан бері газет Қазақстанда басылып шығады. Тіпті, қиын-қыстау заманда, Ұлы Отан соғысы және 90 жылдары қайта құру кезінде де басылым жарыққа шығып жүрді. Ал Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін газет мемлекеттің қолдауымен үздіксіз дамып келеді және республикамыздың медиа кеңістігінің ажырамас бөлігі болып табылады».
Медиафорумға қатысушылар Астанада этносаралық мәселелер жөніндегі журналист-сарапшыларының халықаралық клубын құруды ұсынды. Бұл ұйым бұқаралық медиа өкілдерінің тәжірибе алмасу және біліктілікті арттыру алаңына айналуы мүмкін.