08.11.12. Бір жас жігіт өліп, біреуі мүгедек болып қалды. Неге?
Осыдан бір ай шамасы бұрын, дәлірек айтсақ, қазан айының 10-ы күні сағат 13.30 уақытында Жамбыл облысы, Сарысу аудандық ішкі істер бөліміне Жаңатас қаласының 6-шағынауданында орналасқан 13-үйдің ауласында атылған бірнеше мылтық даусы шыққаны туралы хабар түскен. Арада он бес минуттай өткенде, Сарысу аудандық орталық ауруханасына Жаңатас қаласының екі тұрғыны ауыр күйде жеткізіледі. Оның бірі: 1986 жылы туған Сыдықов Абзал Жеткергенұлы «сол жақ бүйірінен оқ тиген» деген анықтамамен ауруханаға жеткен бойда жан тапсырады. Ал 1994 жылы туған Оңғар Асылбек «екі санына оқ тиген, оң жақ аяғы сынған» деген анықтамамен түсіп, мүгедек болып қалған.
Бұл оқиғаны екі топтың арасындағы қанды қақтығыс деуге негіз жоқ. Себебі суық қаруды қарсылас топ қана қолданғанын ескерте кетелік. Жаңатас қаласы, Панфилов көшесі, № 9 үйдің тұрғыны Сыдықов Жеткерген Жұбайұлы редакциямызға жазған хатында: «...Сол күні ұйымдасып суық қарумен қаруланған он шақты жігіт менің ұлым Сыдықов Абзал Жеткергенұлын қос ауыз аңшы мылтығымен он жақ бүйірінен атып, екі жамбасына пышақ тығып, басынан тоқпақпен ұрып өлтірген. Оның қасындағы Оңғар Асылбекті екі аяғынан аңшы мылтығымен атқан...» деп осы кісі өліміне бір емес, бірнеше адамның қатысы барын және күдікті деп табылған кісілердің атын атай келіп, тергеу ісінің дұрыс жүргізілмей жатқанына шағымданып, көмек сұрайды. Яғни, кісі өлтірушінің серіктестерінің әлі күнге ұсталмай, жан-жақта қашып жүргенін және қанды оқиғадан бері бір ай өтсе де, күдіктілерді қолға түсіру былай тұрсын, іздестірудің өзін жүргізбей жатқан тәртіп сақшыларының жұмысына наразы екенін айтады (Әлі сот ісі болмағандықтан қаралы әке келтірген қылмыстық топтың белсенді мүшелерінің аты-жөнін жарияламай тұруды жөн көрдік). Бауыр еті баласын тал түсте атып кеткен қаралы әкенің жан шырылын бір отбасының қайғысы емес, бүтін қоғамның қайғысы деп ұғу керек. Қыршын кеткен Абзал былтыр ғана отау көтерген. Жақында тойы болады деп ел-жұртты шақырып қойған. Той емес, топалаң болды. Жап-жас ана жесір қалды. Әлі алты айға да толмаған нәресте жетім қалды. Қасірет пе, қасірет! Неге екенін, Жаңатастағы болған атыс жайлы ақпарат оқиға болған ауданнан әрі аспады. Әншейінде қараң еткенді қағып түсетін «КТК» секілді телеарналар да тырс еткен жоқ. Әлде біреулер шетін ақпаратты шетке шығармаудың жолын тапты ма? Біздің қоғамнан бәрін күтуге болады. Адам өлімі ойыншық емес. Жамандық бәрібір жерде жатпайды. Бар-жоғы жиырма мыңдай халқы бар шағын қала - Жаңатас қылмыс алаңына неге айналып барады? Баяғы кеңес заманында осы алақандай Жаңатаста қанды қол қылмыскерлер жазасын өтейтін темір торлы түрме де болған. Жастар арасындағы қатыгездік, «ұры-қарлық түсініктер» сол кезден жұғысып, жалғасып келе ме? Мектеп пен колледж оқушыларынан түрмедегілерге ақша жинау әдісі дәл осы Жаңатаста кешегі тоқсаныншы жылдары қатты белең алған, мүмкін, әлі де солай шығар?! Кім біліпті? Әйтеуір алыс аудан орталығында атыс-шабыстың орын алуы жақсылық емес. Жастар арасындағы атыс қаруын қолданып, бір-бірін мерт қылу оқиғалары жалғыз Жаңатас емес, Қазақстанның қай түкпірін алсаңыз да жиілеп барады. Тіпті, қаршадай балалардың мектеп қабырғасын атыс алаңына айналдыруы не деген сұмдық?! Оңтүстік облыстың Сайрам ауданында оқушылар арасындағы жанжалдың соңы өзара атысқа ұласқан. Нәтижесінде, 11-сыныпта оқитын бірнеше оқушы жарақат алып, ауруханаға түскен. Ең қызығы, атыс-шабыс аудандық білім бөлімі ғимаратының дәл түбінде болған. Шымкентте мектеп оқушылары қару асынып жүретін болған. Мылтық оғынан жараланған үш оқушы ауруханаға түскен. Кәмелет жасына жетпеген екі жеткіншек он бірінші сыныптың оқушысына оқ жаудырған. Салдарынан он бір мен он үш жасар қыз балаларға қаңғыған оқ тиген. Сұмдық па, сұмдық! Жастардың топ болып төбелесуі, мұздай қаруланып атысуы көбейіп кеткен. Бүгінде қылмыскерлер үшін қару сатып алудың жолдары көп. Тіпті, тәркілеген қаруларын полицейлердің өздері сатқан оқиғаны да жақында естідік. Пневматикалық атыс қаруын немесе электрошокерді ешқандай кедергісіз кез келген аңшы дүкенінен сатып алуға болады. Бұдан былай қару сатып алу үшін полициядан арнайы рұқсат алынады және ол тек бес жылға ғана беріледі делінгенмен, ақша жүрген жерде, оның да түрлі жол- дары табылады. «Оса», «Стражник» секілді қарулар қорғану үшін емес, қорқыту мен үркітуге, яғни, қылмыс құралына айналған. Заңға сәйкес кез келген 18 жасқа толған Қазақстан азаматы қаруды иемденуге құқылы. Сонда кеше ғана мектепті бітірген бозөкпе, студент болған кезінде қарумен жүруге құқылы деген сөз. Жастардың арасындағы қылмыстың өршуі - осының салдары. Газды, резеңке оқты тапаншаларды айтпай-ақ қоялық, нағыз тапаншалардың өзін ақшасы бар жастар кез келген мүйістен сатып алатын заман туып тұр. Жас жігіттер арасындағы кикілжің төбелеспен тынса жақсы ғой, атыспен аяқталады. Екі жігіт сөзге келіп қалса, бұрынғыдай жаға жыртысу сәннен қалған, ерегісті кейінге қалдырып, оны екі жақ топ болып шешеді. Соңында бір-бірін ата салады. Жамбыл облысының Мерке ауданында кафеде отырған бір топ адамды атып кеткен. Нәтижесінде, әртүрлі дене жарақатымен алты адам ауруханаға түсіп, біреуі жан тапсырған. Күні кеше ғана Алматыда бір топ жастың тапа-тал түсте қалалық ішкі істер басқармасының тап қарсы алдында атысқанын теледидардан естідік. Биыл Астананың темір жол вокзалында болған топтық жанжалдың соңы да атысқа ұласқан. Ақтау қаласында да жазда атыс болып, төрт жігітке оқ тиген. Ал әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің екі студенті көлік тұрағындағы орынға таласып қалып, екеудің бірі екіншісіне жарақат келтіретін патроны бар ұңғысыз атыс қаруын ала жүгірген. Осы Алматыда «джип» мінген бір азамат жолында тұрып қалған көлік жүргізушісін уақтылы машинасын алмағаны үшін, «Оса» қаруымен оқтың астына алған. Такси жүргізушісі ақшасымен келісе алмаған жолаушыларына қарай оқты қарша боратқан. Осыдан кейін бүгінде танымайтын ортада бөгде біреумен сөзге кеп қалуға қорқасың, травматикалық тапаншамен тарс еткізіп ата салуы мүмкін. Тіпті, шылымға бола шатасып, бір-бірінің өмірін қиып жүрген өрімдей жастарға қарап, өмірден түңілгендейсің. Әйтеуір оқушысы бар, студенті бар, жастардың қолында қару түрлері көп. Ол қару қайдан келіп жатыр? Қызыл жағалылардың ел ішінен жыл сайын тәркілеп жатқан қаруында есеп жоқ. Полициядан сұрасаң, құрықталған қылмыскер ол қаруды бір жерден оқтарымен қоса тауып алғанын айтады дейді. Барлық жауап бірдей. Болмаса, Кеңес Одағының кезінде қойшыларға тегін мылтықтар берілетін, солар дейді. Қайдам?! Әлде, заңсыз қару шетел асып келіп жатыр ма? Ең өкініштісі, атысып жатқандар да, оққа ұшып жатқандар да қазақтың сайдың тасындай жігіттері. Жастар мен жасөспірімдердің тәрбиесі мен моральдық-психологиялық жағдайы туралы аз айтылып жүрген жоқ. Дініміз қайта оралды, мешітке баратын жастар көбейді деп мақтанамыз, соған қарамастан, жастар арасындағы бұзақылық пен қылмыстың көбейіп отырғаны неліктен?!. Төреғали ТӘШЕНОВ |
0
04:50, 08 ноября 2012
Жаңатастағы атыс
0